Συνέντευξη Νταβούτογλου στο Spiegel

Συνέντευξη του τούρκου ΥΠΕΞ Α. Νταβούτογλου δημοσιεύει η εβδομαδιαία έγκυρη πολιτική επιθεώρηση Der Spiegel, με τίτλο «’Θέλουμε τάξη’» και υπότιτλο «Ο τούρκος ΥΠΕΞ Αχμέτ Νταβούτογλου, 50 ετών, για τις ταραχές στο Ιράν, τον μεσολαβητικό ρόλο της χώρας του στη Μέση Ανατολή και τις τεταμένες σχέσεις με την Ευρώπη».
Παραθέτουμε τα σημαντικότερα αποσπάσματα της συνέντευξης:

1. Για το Ιράν
«Η Τουρκία και το Ιράν έχουν μακρά κοινή ιστορία. Γνωρίζουμε τον γείτονά μας για περισσότερα από χίλια χρόνια. Κανείς δεν πρέπει να υποτιμά ή να παρανοεί αυτή την περήφανη χώρα. Η πολιτική ατμόσφαιρα εκεί είναι τρομερά δυναμική, όπως και η ιρανική κοινωνία. Είναι πολυσύνθετη και πολυεπίπεδη...
Δύο ιδιαιτερότητες μου έκαναν εντύπωση σ’ αυτές τις εκλογές. Πρώτον: ο πολύ συγκινησιακός και σκληρός προεκλογικός αγώνας. Και μετά η μεγάλη εκλογική συμμετοχή. Αυτό οδήγησε στη δημιουργία μετά τις εκλογές πολύ διαφορετικών ερμηνειών του εκλογικού αποτελέσματος. Νομίζω ότι αυτό πρέπει να θεωρηθεί ως δείγμα του ότι η πολιτική διαδικασία στο Ιράν είναι πολύ υγιής».
(Απαντώντας στο ότι η ιρανική αντιπολίτευση υποστηρίζει ότι υπήρξε τεράστια χειραγώγηση στις εκλογές) «Αυτή τη συζήτηση θα πρέπει να την αφήσουμε στους Ιρανούς. Δεν μπορούμε να επεμβαίνουμε έξωθεν σ’ αυτό.. Σε κάθε περίπτωση θα σεβαστούμε την έκβαση των πολιτικών αντιπαραθέσεων στο Ιράν...
Δεν πρόκειται μόνο για τον Μουσάβι. Πιστεύω ότι η Δύση έχει γενικά μια απλοϊκή εικόνα για τις συνθήκες εκεί. Επικρατεί ακόμα στη Δύση ένα είδος λογικής του Ψυχρού Πολέμου όσον αφορά το Ιράν: Αυτό στη συνέχεια δημιουργεί μια ασπρόμαυρη εικόνα για τη χώρα. Η αληθινή εικόνα είναι πολύ πιο σύνθετη: Υπάρχει και στο Ιράν σύστημα κατανομής των εξουσιών, δεν υπάρχει εκεί μόνο ένα κέντρο εξουσίας. Και υπάρχουν διάφορες τάσεις: Άτομα, που ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Συχνά αυτός ο ‘ανθρώπινος παράγοντας’ της ιρανικής πολιτικής παραθεωρείται από τη Δύση».
(Για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν) «...Η τουρκική κυβέρνηση έχει τονίσει επανειλημμένα ότι το Ιράν έχει δικαίωμα όπως και κάθε άλλο έθνος να χρησιμοποιήσει ειρηνικά την πυρηνική ενέργεια. Ενθαρρύναμε όμως επίσης επανειλημμένα το Ιράν να συνεργαστεί με την ΙΑΕΑ. Και οι Ιρανοί μας διαβεβαίωσαν: Δεν θέλουμε την ατομική βόμβα. Όσο η Τεχεράνη αναπτύσσει σε συνεργασία με την ΙΑΕΑ ένα ειρηνικό πυρηνικό πρόγραμμα, δεν έχουμε αντιρρήσεις...
Πιστεύω ότι το κλειδί βρίσκεται σε μια νέα πολιτικής της αποκλιμάκωσης στην περιοχή. Είναι σημαντικό να εξαλειφθούν οι πολιτικές εντάσεις, για να δοθεί και πάλι μια ευκαιρία στη διπλωματία. Υπ’ αυτή την έννοια χαιρετίζουμε τη θέση της νέας αμερικανικής κυβέρνησης υπό τον Μπαράκ Ομπάμα, σύμφωνα με την οποία συγκεκριμένες θεμελιώδεις αρχές θα πρέπει να ισχύουν για όλες τις χώρες της περιοχής. Και δεν πρόκειται μόνο για το ιρανικό πυρηνικό ζήτημα, αλλά για ένα ολόκληρο φάσμα προβλημάτων στη Μέση Ανατολή. Η Τουρκία φέρει εδώ μεγάλη ευθύνη. Γιατί απολαμβάνουμε της εμπιστοσύνης όλων των κυβερνήσεων της περιοχής, ακόμα και της ιρανικής».

2. Για τη σχέση της Τουρκίας με το Ισραήλ και τις γειτονικές χώρες - Ελλάδα
«Προσέγγιση θα σήμαινε ότι είχαμε κακές σχέσεις. Όχι, οι τουρκο-ιρανικές σχέσεις είναι από καιρό καλές και σταθερές. Θέλουμε με όλους τους γείτονες σχέσεις χωρίς προβλήματα. Και ακριβώς αυτό πετύχαμε: Η διαταραγμένη για δεκαετίες σχέση μας με τη Συρία τώρα είναι άριστη. Με την Ελλάδα είμαστε εν τω μεταξύ στενοί φίλοι. Προσκαλέσαμε όλους τους ηγέτες της περιοχής στην Άγκυρα, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου του Ιράν Αχμαντινετζάντ, τον πρόεδρο του Ισραήλ Σιμόν Πέρες ή τον πρώην ισραηλινό π/θ Ε. Ολμέρτ...»
(Spiegel: ...αλλά και τον ηγέτη της Χαμάς Χ.Μασάαλ) «Σωστά, η τουρκική εξωτερική πολιτική βασίζεται στην αρχή της μη πόλωσης, αλλά της σύνθεσης των πλέον διαφορετικών συμφερόντων στην περιοχή μας. Είναι πάντοτε επικίνδυνο να βάζεις ομάδες ή κράτη να τσακώνονται μεταξύ τους. Γι’ αυτό δεν δεχτήκαμε ποτέ τη φράση ‘άξονας του κακού’...Η Τουρκία σήμερα καλλιεργεί εξίσου τις σχέσεις της με το Ισραήλ και την Παλαιστίνη, με την Αίγυπτο και το Ιράν, με τη Φατάχ και τη Χαμάς, με τη λιβανική Χεζμπολά και με τον συνασπισμό που επικαλείται τον δολοφονημένο πρώην π/θ Ραφίκ αλ Χαρίρι... Απλούστατα δεν πιστεύουμε στην πόλωση ή στην απομόνωση. Πιστεύουμε ότι τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με διάλογο. Η Τουρκία δεν θέλει χάος στη Μέση Ανατολή. Θέλει τάξη».
(Spiegel: Αυτό σημαίνει ότι η χώρα σας θέλει και πάλι να είναι δύναμη τάξης στην περιοχή; Είναι αυτό που οι ομοεθνείς σας χαρακτηρίζουν νεο-οθωμανισμό;) «Αν η έννοια αυτή αναφέρεται στη σταθερότητα και στην τάξη, δεν έχω πρόβλημα μ’ αυτήν. Αν εννοείτε μια νέα ιμπεριαλιστική θέση ηγετικής δύναμης της Τουρκίας, η απάντηση είναι Όχι. Δεν θέλουμε να κυριαρχήσουμε στην περιοχή, θέλουμε να συμβάλουμε στο να γίνει ασφαλέστερη και σταθερότερη».

3. Για τον μεσολαβητικό ρόλο της Τουρκίας στο Μεσανατολικό
(Για την κριτική στην υποδοχή του ηγέτη της Χαμάς στην Τουρκία) «Υπάρχει εδώ κάτι που δεν πρέπει να διαφύγει της προσοχής μας. Η απόφαση για τη συμμετοχή της Χαμάς τον Δεκέμβριο του 2006 στις εκλογές δεν ελήφθη στην Άγκυρα. Ωστόσο διαπιστώθηκε από παρατηρητές ότι αυτές οι εκλογές διεξήχθησαν ελεύθερα και τίμια, ήταν ίσως οι τιμιότερες εκλογές στον αραβικό κόσμο. Φοβάμαι ότι τότε η Δύση έχασε τμήμα της αξιοπιστίας της, όταν περιόρισε τους νικητές των εκλογών στη Λωρίδα της Γάζας. Αντίθετα η δική μας θέση ήταν να συμπεριληφθεί η Χαμάς στον διάλογο. Σήμερα, τρία χρόνια αργότερα, πολλοί μας δίνουν δίκιο: Ίσως να είχαν μπορέσει να αποφευχθούν ο πόλεμος στο Λίβανο και στη Γάζα, αν η Χαμάς δεν είχε απομονωθεί».

4. Για τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ευρώπη
«...Η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ είναι και παραμένει ο σημαντικότερος στρατηγικός μας στόχος. Αυτό δεν έχει σχέση μόνο με την εξωτερική μας πολιτική, αλλά και με την ιστορία μας. Από τα μέσα του 19ου αιώνα, από την οθωμανική μεταρρυθμιστική πολιτική, προσανατολιστήκαμε στην Ευρώπη. Αλλά δεν είμαστε μόνο μια ευρωπαϊκή χώρα, είμαστε και μια ασιατική, μεσογειακή, καυκάσεια χώρα, καθώς και χώρα της Μαύρης Θάλασσας και της Μέσης Ανατολής. Είμαστε πολυδιάστατοι. Αλλά αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα για την Ευρώπη, αντίθετα: Αν μεριμνήσουμε ως δημοκρατικό, κοσμικό κράτος για την τάξη στην περιοχή, αυτό θα βοηθήσει την ΕΕ...Μίλησα με τον γερμανό ΥΠΕΞ Φ.Β.Στάινμαγιερ και έχω μεγάλη εμπιστοσύνη – και στη γερμανική θέση. Ας μην ξεχνάμε: Επισήμως όλες οι χώρες της ΕΕ συμφώνησαν στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία...Γνωρίζουμε τις δυσκολίες. Πιστέψτε με, είμαστε ευγνώμονες πού η Κομισιόν μας υποδεικνύει πού πρέπει να εργαστούμε ακόμα. Θέλουμε να κάνουμε την ‘κατ’ οίκον εργασία’ μας. Και όσον αφορά την έκβαση των ευρωεκλογών: Είναι η δημοκρατική βούληση των Ευρωπαίων που τη σέβομαι. Δεν πιστεύω όμως ότι αυτό θα έχει επιπτώσεις στις τουρκικές ενταξιακές διαπραγματεύσεις...Παραδέχομαι όμως ότι θα πρέπει να προσπαθήσουμε περισσότερο για την κοινή γνώμη των ευρωπαϊκών κοινωνιών».