«Συνέδριο Fatah: Επιτέλους μια νίκη για τον Abbas»

Στο τελευταίο τεύχος του BESA Center Perspectives Papers -No. 901-, ανάλυση του καθ. Hillel Frisch2, συνεργάτη-ερευνητή του ομώνυμου Πανεπιστημιακού Κέντρου Στρατηγικών Μελετών, πάνω στα αποτελέσματα του πρόσφατου Συνεδρίου της Fatah, που, όπως ο ίδιος εκτιμά, οδηγεί σε ισχυροποίηση της θέσης του Προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής στον πολιτικό του χώρο, αλλά όχι και στον τομέα των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων με το Ισραήλ.
Εισαγωγή: Μετά από είκοσι χρόνια σιωπής, πραγματοποιήθηκε, τελικά, αρχές Αυγούστου 2009, το Συνέδριο της Fatah. Σε πρώτη εκτίμηση, ο Παλαιστίνιος Πρόεδρος Mahmoud Abbas φαίνεται να κερδίζει έδαφος στο κόμμα του, τη Fatah. Εντούτοις, λόγω των εσωκομματικών διαφορών, που παραμένουν ανεπίλυτες, χρειάζεται, ακόμα, τη βοήθεια του Ισραήλ και των ΗΠΑ, για να ελέγχει τη Δυτική Όχθη.
Ανάλυση: Ο Mahmoud Abbas σημείωσε τελικά μια νίκη μετά από πολλές ήττες: η ανικανότητά του να αποτρέψει τον εκφυλισμό του εθνικιστικού κινήματος μετά το θάνατο του Arafat το 2004, η αποτυχία του να πείσει την κυβέρνηση Μπους ενάντια στις ελεύθερες εκλογές για την παλαιστινιακή νομοθετική συνέλευση, η ανικανότητά του να χαλιναγωγήσει τους αντιτιθέμενους υποψηφίους της Fatah, που διέσπασαν την ενιαία παρουσία της Fatah στις εκλογές με αποτέλεσμα την επικράτηση της Hamas και την αποτυχία του να αποτρέψει την ανάληψη της εξουσίας από τη Hamas στη Γάζα τον Ιούνιο 2007.
Στο Συνέδριο του Αυγούστου, πέτυχε να επιβάλλει την έδρα του, τη Ραμάλα, ως τόπο διεξαγωγής του συνεδρίου -παρά «κάποιο μέρος στο εξωτερικό», όπως είχε απαιτήσει ο Faruq Qaddumi, βασικός ανταγωνιστής του, που ζει στην Τυνησία- συνεργαζόμενος με τον αντίπαλό του, επίσης με έδρα την Τυνησία, Abu Mahir Ghuneim, να κερδίσει ομόφωνα (tazkiya στα Αραβικά) την ηγεσία της Fatah, διορίζοντας –έπειτα- πιστούς του οπαδούς στην Κεντρική Επιτροπή και το Επαναστατικό Συμβούλιο.
Εν ολίγοις, οι Παλαιστίνιοι απέκτησαν τελικά έναν Άραβα ηγέτη, του οποίου το μόνο μέλημα θα είναι, το κόμμα του να συμμετέχει στη διακυβέρνηση της Παλαιστινιακής οντότητας.
Μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα, ο Abbas υιοθέτησε μια στρατηγική δημιουργίας κρατικών θεσμών, σε βάρος των επιμέρους πολιτικών και ριζοσπαστικών οργανώσεων. Στις ειδικές συνθήκες, που επικρατούν στην Ιουδαία και Σαμάρια αυτό σήμαινε ότι υπήρξε «κατανόηση» από το Ισραήλ, ότι ο IDF χτύπησε στρατιωτικές υποδομές της Fatah –Ταξιαρχίες Μαρτύρων Aqsa (AMB)- και της Hamas -Izz Al-DIN Al-Qassam-, ενώ, ταυτόχρονα, ο Abbas αποδυνάμωσε και «αποσυναρμολόγησε» την υποδομή των κοινωνικών υπηρεσιών της Hamas. Επίσης και παρά την αποτυχία στη Γάζα, ο Abbas ενώνοντας τις δυνάμεις του με τον Αμερικανό στρατηγό Keith Dayton στην ανασυγκρότηση των Παλαιστινιακών δυνάμεων ασφάλειας πέτυχε έλεγχο αλλά και εξουδετέρωση ενδεχόμενης αντίθεσης από το εσωτερικό της Fatah.
Η διάσκεψη της Fatah του 2009 ήρθε ως συνέπεια προηγούμενων κινήσεων του Abbas ενάντια στην Tanzim και το AMB. Δεν αποτελεί έκπληξη, ότι ο Abbas σιγουρεύτηκε ότι Marwan Barghouti, επικεφαλής της Tanzim και κληρονόμος του επαναστατικού μανδύα του Arafat, θα παρέμενε στη φυλακή, ενώ παραμένει εξίσου έγκλειστος στη νέα Κεντρική Επιτροπή του κόμματος, που βρίθει από ανταγωνιστές του.
Ο Abbas, όπως και πολλοί άλλοι Άραβες ηγέτες δεν ενέργησε μόνος του. Κατά τη διάρκεια της μακράς συζήτησης μεταξύ της λεγόμενης «παλαιάς» και «νέας» φρουράς, προέκυψε διάκριση μεταξύ δύο αντίπαλων στρατοπέδων, κυρίως με τη δημιουργία της Παλαιστινιακής Αρχής (Π.Α) και κατά τη διάρκεια της βίας, που εκδηλώθηκε το 2000. Σύμφωνα με τους «κρατιστές» θέση, που υποστήριξαν τόσο ο Abbas, όσο και ο Muhammad Dahlan, η Π.Α. θα μπορούσε να εξελιχθεί σε Παλαιστινιακό κράτος, με τη βοήθεια -σε περίπτωση ανάγκης-, άσκησης επιλεκτικής βίας, ενώ οι «επαναστάτες», με επικεφαλής τον Barghouti, -που είχαν αργότερα τη στήριξη του Arafat- θεωρούσαν ότι η βία θα μπορούσε να οδηγήσει το Ισραήλ σε συνολική απόσυρση.
Dahlan και Barghouti έχουν παρόμοιες βιογραφίες: είναι στην ίδια ηλικία και ήταν ιδρυτές των κινημάτων νεολαίας της Fatah και των σπουδαστών στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, αντίστοιχα. Ακόμα ο Dahlan τέθηκε επικεφαλής της σημαντικότερης ομάδας ασφάλειας της Π.Α. στη Γάζα, το 1994 και αργότερα εξελίχτηκε σε βασικό υποστηρικτή του Abbas, ενώ ο Barghuthi ανέλαβε την αντισυμβατική Tanzim και ενώνοντας αργότερα τις δυνάμεις του με τον Arafat.
Τώρα, η απώλεια της Γάζας από την επιρροή της Fatah και η φυγή εκατοντάδων ενεργών στελεχών της οργάνωσης από την περιοχή, τους κατέστησε υπόχρεους στον Abbas. Οι τρεις επαρχιακοί κυβερνήτες και το προσωπικό ασφάλειας της Κεντρικής Επιτροπής είναι επίσης 100 τοις εκατό πιστοί στον Abbas και στο όραμά του περί κράτους. Η θέση του Abbas ενισχύεται ακόμη περισσότερο, από το γεγονός, ότι ο Πρωθυπουργός Salam Fayyad διαχειρίζεται ετήσιο προϋπολογισμό, ύψους $2 δις, οπότε φαίνεται περισσότερο από πειστικό το επιχείρημα, ότι τα λίγα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής, που δεν ανήκουν σε ένα από τα δυο στρατόπεδα, θα συνεργαστούν μαζί του. Γεγονός, που σημαίνει, ότι ο Barghouti θα είναι μόνος του στην αντιπολίτευση, όντας, μάλιστα, στη φυλακή!
Αυτό δεν σημαίνει, ότι ο Abbas μπορεί να επαναπαυθεί στις δάφνες του. Η Hamas αμφισβητεί τον έλεγχο του Abbas στις δυνάμεις ασφαλείας, ενώ υποστηρίζει, ότι κατά την αύξηση κατά 14.000 μέλη, που πραγματοποιήθηκε στις δυνάμεις ασφάλειας του Abbas, στη Γάζα, το 2005-06, οι 9.000 ήταν υποστηρικτές της Hamas, που διείσδυσαν στις δυνάμεις ασφάλειας και εξασφάλισαν, όταν ήρθε η στιγμή της αντιπαράθεσης του 2006, περισσότερα από 30.000 μέλη των δυνάμεων ασφάλειας, να απέχουν από τη σύγκρουση, με την αριθμητικά υποδεέστερη, πλην νικηφόρο, Hamas. Επίσης, ο Abbas, πρέπει να συνεκτιμήσει τα προβλήματα που δημιουργούνται από τις αμερικανικές προσπάθειες να συγκροτήσουν μια αποτελεσματική στρατιωτική δύναμη στο Ιράκ και το Αφγανιστάν.
Για αυτούς τους λόγους, προς το παρόν ο Abbas πρέπει να συνεχίσει τη συνεργασία ασφάλειας με το Ισραήλ, ώστε να εξασφαλίζει έλεγχο στη Δυτική Όχθη.
Η στρατηγική που ακολουθεί ο Abbas και η ενδυνάμωσή του στην ηγεσία της Fatah, όσο και η προώθησή του ως ισότιμου - Άραβα- ηγέτη, μεταξύ των ηγετών των Αραβικών κρατών βαθαίνουν τη σύγκρουση με τη Hamas. Η οργάνωση αυτή αντιμετωπίζει η ίδια προβλήματα, όπως η πρόσφατη αναταραχή, που προκλήθηκε από ένα ριζοσπαστικό, συνδεδεμένο με την Al-Qaeda κίνημα στη Rafah, με αποτέλεσμα 24 νεκρούς. Η Hamas κατηγορεί το κίνημα αυτό για διασυνδέσεις του με τη Ραμάλα.
Η επιτυχία του Παλαιστίνιου Προέδρου έχει επίσης επιπτώσεις στη διαδικασία ειρήνευσης.
Ο Abbas δεν προσπάθησε να μετασχηματίσει τη Fatah από μια βίαια οργάνωση σε ένα πολιτικό κόμμα ή να αποκλείσει την ένοπλη προσπάθεια, ως μέσο επίτευξης της ειρήνης. Και οι δύο αυτές προοπτικές εξακολουθούν να υπάρχουν αντίθετα προς τις υποχρεώσεις, που ανέλαβε η Παλαιστινιακή πλευρά, στις διάφορες συμφωνίες, που υπογράφτηκαν κατά τη διαδικασία του Όσλο, στη δεκαετία του '90 και επιβεβαιώθηκαν από τον οδικό χάρτη το 2003, όπου αποκλείστηκε η ένοπλη προσπάθεια, ως νόμιμη στρατηγική και η βία, ως ενδεχόμενη τακτική επίτευξης πολιτικών στόχων.
Το Ισραήλ, το οποίο απέτυχε στη δεκαετία του '90 να καταστήσει την Π.Α. υπεύθυνη για αυτές τις παραβάσεις, θα πιέσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να αλλάξει την κατάσταση, θέτοντας την παραδοχή των σχετικών όρων, ως προαπαιτούμενο για το πάγωμα των εποικισμών.
Τέλος, η σχετικά επιτυχής σύγκληση του Συνεδρίου δημιουργεί μεγαλύτερη εξισορρόπηση δυνάμεων μεταξύ Π.Α./PLO/Fatah και Hamas από την υφιστάμενη κατά τη διάρκεια των προηγούμενων τριών ετών, όπου σαφώς υπερτερούσε η Hamas. Αυτό ως δεδομένο, ότι δηλαδή η διαφορά δύναμης μεταξύ των δύο αντιπάλων οργανώσεων μειώνεται, μειώνει παράλληλα και την προθυμία των μερών να αναλάβουν τον κίνδυνο για την επίτευξη Παλαιστινιακής ενότητας. Οπότε με υφιστάμενη τη διαίρεση στους κόλπους των Παλαιστινίων, καθίσταται ανέφικτη και η επίτευξη ειρήνης, που σημαίνει, ότι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Obama θα ασκήσει πίεση στο Ισραήλ και την Π.Α να προβούν σε άνευ ουσίας κινήσεις, που θα ενισχύσουν τον Abbas, αλλά ακόμα περισσότερο, το Ισραήλ.