28 Σεπ 2009

Το πολιτικό προφίλ του Ερντογκάν

Το προφίλ του Τούρκου Πρωθυπουργού Recep Tayip Erdogan δημοσιεύεται στην τελευταία έντυπη έκδοσή του το JANE’S FOREIGN REPORT:

Ξεκινά αναφέροντας το υπέρογκο πρόστιμο που επιβλήθηκε πρόσφατα από την τουρκική κυβέρνηση στον επικοινωνιακό όμιλο Dogan Holding, σημειώνοντας ότι ο ιδιοκτήτης του ομίλου Aydin Dogan υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους επικριτές του Erdogan, τον οποίο κατηγορούσε ότι «προωθούσε την ισλαμική ατζέντα». Ο Erdogan διέψευσε αυτούς τους ισχυρισμούς, αρνούμενος ότι το πρόστιμο αποτελούσε απόπειρα από την πλευρά της κυβέρνησης να περιορίσει τα ΜΜΕ της αντιπολίτευσης, παρόλα αυτά σημειώνει, «το πρόστιμο αυτό απειλεί να πλήξει περαιτέρω την αξιοπιστία του χαρισματικού ηγέτη».

Το JANE’S FOREIGN REPORT αναφέρεται αναλυτικά στην πολιτική πορεία του Τούρκου Πρωθυπουργού, επισημαίνοντας την πορεία του με το Κόμμα Ευημερίας (Refah Partisi), την καταδίκη του για υποκίνηση θρησκευτικού μίσους και την απαγόρευσή του από την ανάληψη οποιουδήποτε πολιτικού αξιώματος το 1998, αλλά και την επάνοδό του στην πολιτική με την έξοδό του από τη φυλακή τον Ιούλιο του 1999.

Αναφέρεται επίσης αναλυτικά στην άνοδο του ΑΚΡ, σημειώνοντας ότι η ίδρυσή του ήρθε σε μία στιγμή, κατά την οποία υπήρχε αυξανόμενη δυσαρέσκεια με τα υπάρχοντα πολιτικά κόμματα στην Τουρκία, δυσαρέσκεια η οποία έφτασε το 2001 - κατά τη διάρκεια της μεγαλύτερης οικονομικής κρίσης τα τελευταία 60 χρόνια – στο αποκορύφωμά της. «Ο Erdogan υποβάθμισε με αποφασιστικότητα το ισλαμικό παρελθόν της πλειονότητας της ηγεσίας του ΑΚΡ προτιμώντας να δώσει την εικόνα ενός συντηρητικού κόμματος».

Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στη «σαρωτική» νίκη του Erdogan στις εκλογές του Νοεμβρίου του 2002, επισημαίνοντας ότι κατά τα πρώτα τριάμισι χρόνια από την ανάληψη της θητείας του μετά τον Μάρτιο του 2003, υπήρξε μία «σχετικά αρμονική σχέση» με το στρατηγό Hilmi Ozkok Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου. «Αυτό οφειλόταν εν μέρει στο γεγονός ότι ο Ozkok δεν ήθελε να φανεί δογματικός, φοβούμενος ότι θα έβαζε σε κίνδυνο τις πιθανότητες της Τουρκίας να ενταχθεί στην ΕΕ και εν μέρει διότι – πράγμα όχι σύνηθες για κορυφαίο στρατηγό στην Τουρκία, ο Ozkok ήταν προσωπικά ευσεβής». Αποσύρθηκε το 2006, οπότε και τον διαδέχθηκε ο Στρατηγός Yasar Buyukanit, ο οποίος έδειξε αμέσως ότι είχε προετοιμαστεί να είναι πιο ευθαρσής όσον αφορά την υπεράσπιση του κοσμικού χαρακτήρα του κράτους. «Εξίσου ηχηρά τοποθετείται και ο διάδοχός του Ilker Basbug».

Αναφέρεται επίσης στην προοπτική που διεφάνη κάποια στιγμή για μετάβασή του στην Προεδρία της χώρας, «ενδεχόμενο που έθεσε σε συναγερμό το κοσμικό κατεστημένο», κυρίως τους στρατιωτικούς «που τον προειδοποίησαν κατ’ ιδίαν» να μην το επιχειρήσει. Η αιφνίδια επιλογή του Gul για τη θέση αυτή «ήταν εξίσου μη αρεστή στους κοσμικούς», προκάλεσε διαμαρτυρίες σε πανεθνικό επίπεδο, «μία σχεδόν απροκάλυπτη προειδοποίηση από το στρατό και πρόωρες εκλογές το 2007».

Η κρίση έδωσε ώθηση στη δημόσια εικόνα του Erdogan, καθώς του έδωσε τη δυνατότητα να παρουσιάσει το ΑΚΡ, ως «θύμα των αντιδημοκρατικών πιέσεων από την πλευρά του στρατού». Το αποτέλεσμα ήταν ένας εκλογικός θρίαμβος για το ΑΚΡ, τον οποίο ο Erdogan εκμεταλλεύτηκε προκειμένου να εδραιώσει τον έλεγχο στο εσωτερικό του κόμματός του, ενώ παράλληλα η προαγωγή του Gul στην Προεδρία τον απάλλαξε από μία από τις ελάχιστες φωνές που είχαν διάθεση να αμφισβητήσουν τον αυταρχισμό του. Ο Erdogan βρέθηκε με τη μεγαλύτερη προσωπική δύναμη από οποιονδήποτε πολιτικό αρχηγό στην πρόσφατη ιστορία της Τουρκίας.

Η οριακή σωτηρία του ΑΚΡ στη μάχη που ξέσπασε με το κοσμικό κατεστημένο με αφορμή την άρση της απαγόρευσης της ισλαμικής μαντήλας στα Πανεπιστήμια, ήταν μόνο μία προσωρινή ανάπαυλα για τον Erdogan, ο οποίος αντιμετώπισε σύντομα ένα σκάνδαλο που έπληξε την εικόνα του. Παρόλα αυτά και παρά την μειούμενη αξιοπιστία του, δεν υπάρχει ξεκάθαρος διάδοχός του, γεγονός που εγείρει ερωτήματα για την μακροπρόθεσμη αντοχή του ΑΚΡ.