Παρά την κριτική που υπάρχει κυρίως στη Γερμανία, οι ΥΠΕΞ της Ε.Ε. εξουσιοδότησαν χθες την Προεδρία της Ένωσης να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για την πρόσβαση του αμερικανικού Υπουργείου των Οικονομικών σε δεδομένα για οικονομικές συναλλαγές. Η σχεδιαζόμενη συμφωνία πρόκειται να διασφαλίσει, ότι οι ΗΠΑ θα μπορούν και στη συνέχεια να χρησιμοποιούν τα ευρωπαϊκά δεδομένα του συστήματος Swift στον αγώνα εναντίον της τρομοκρατίας, παρά το γεγονός ότι τα δεδομένα αυτά θα διατίθενται μόνο στην Ευρώπη. Παράλληλα η συμφωνία πρόκειται να θεσπίσει κανόνες για την προστασία των δεδομένων και άλλες προϋποθέσεις. Η Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication (Swift) είναι μια εταιρεία που χρηματοδοτείται από τις Τράπεζες και έχει έδρα το Βέλγιο, μέσω της οποίας πραγματοποιείται ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ Τραπεζών για πληρωμές. Ήδη από το 2001 οι αμερικανικές αρχές έχουν πρόσβαση σε αυτά τα δεδομένα στο πλαίσιο του δικού τους προγράμματος Terrorist Finance Tracking Programme (TFTP).
Μέχρι τώρα η πρόσβαση σε αυτά τα δεδομένα στις ΗΠΑ πραγματοποιείται μέσω ενός Server που βρίσκεται στις ΗΠΑ. Η Swift χρησιμοποιεί για την προσωρινή αποθήκευση των δεδομένων πάντα δύο κέντρα υπολογιστών, τα οποία αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε Ολλανδία και ΗΠΑ αντίστοιχα. Μέχρι τα τέλη του έτους θα δημιουργηθεί ένα ακόμη τέτοιο κέντρο στην Ελβετία και μετά από αυτό οι ανταλλαγές πληροφοριών μεταξύ των ευρωπαϊκών Τραπεζών θα πραγματοποιούνται μόνο μέσω αυτών των δύο ευρωπαϊκών κέντρων. Η Swift αιτιολόγησε αυτή την ενέργεια με υφιστάμενους προβληματισμούς που αφορούν την προστασία των δεδομένων. Όμως η απόφαση της Ε.Ε. δείχνει, ότι αυτό δεν σημαίνει πως οι ΗΠΑ δεν θα έχουν πλέον πρόσβαση στα ευρωπαϊκά τραπεζικά δεδομένα. Αντίθετα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρούν λογική τη διάθεση αυτών των δεδομένων στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τον αρμόδιο Επίτροπο, Jaques Barrot, τυχόν διακοπή της πρόσβασης των ΗΠΑ στα δεδομένα θα ήταν «εξαιρετικά επικίνδυνη», επειδή η εξέταση των δεδομένων αυτών έχει αποδειχθεί ότι αποτελεί δραστικό μέσο στον πόλεμο εναντίον της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Για τον λόγο αυτό η Ε.Ε. είναι πρόθυμη, να καταστήσει μελλοντικά δυνατή στις ΗΠΑ την πρόσβαση (μετά από σχετικό αίτημα) στο ολλανδικό κέντρο-Swift.
Το θέμα γίνεται περισσότερο πολύπλοκο εξαιτίας μιας ιδιαιτερότητας της Ε.Ε.: Σύμφωνα με το ισχύον δίκαιο της Ένωσης, η σχεδιαζόμενη συμφωνία αποτελεί αρμοδιότητα των χωρών-μελών, οι οποίες πρέπει να την αποδεχθούν ομόφωνα. Εάν όμως ίσχυε η Συνθήκη της Λισαβόνας, η συμφωνία θα έπρεπε να επικυρωθεί από το Ευρωκοινοβούλιο. Για τον λόγο αυτό πρόκειται τώρα να γίνουν διαπραγματεύσεις για μια ενδιάμεση συμφωνία με περιορισμένη χρονική ισχύ -γίνεται λόγος για ένα έτος.- Εάν στο ενδιάμεσο διάστημα τεθεί σε ισχύ η Συνθήκη της Λισαβόνας, η τελική συμφωνία θα γίνει στη βάση των νέων κανόνων που θα ισχύσουν.
Μέσω της Swift ρέουν επίσης και δεδομένα για την πραγματοποίηση διεθνών τραπεζικών συναλλαγών από και προς της Ελβετία. Αντίθετα, οι τραπεζικές συναλλαγές στο εσωτερικό της χώρας πραγματοποιούνται μέσω του ελβετικού συστήματος SIC, στο οποίο όμως μερικές Τράπεζες έχουν πρόσβαση μέσα από το Swift. Προπάντων τα δεδομένα για διεθνείς τραπεζικές συναλλαγές που πραγματοποιούν Ελβετοί πελάτες υφίστανται ήδη στο Swift και για τον λόγο αυτό οι ΗΠΑ έχουν ήδη από τώρα πρόσβαση και θέλουν να τους επιτραπεί να τη διατηρήσουν και στο μέλλον μέσα από τη σχεδιαζόμενη συμφωνία με την Ε.Ε. Ο εκπρόσωπος της Ένωσης Ελβετικών Τραπεζών, Thomas Sutter, δήλωσε μετά από σχετική ερώτηση ότι η Ένωση των Τραπεζών της Ελβετίας έχει «αποξενωθεί» από τη στροφή που έκανε η Ε.Ε. σε αυτό το θέμα. Ωστόσο πρόσθεσε, ότι μέχρι τώρα δεν έχει γίνει γνωστή κάποια περίπτωση που να αποδεικνύεται ότι οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν τα δεδομένα για κάτι άλλο και όχι για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.
Καμία αναζήτηση φοροφυγάδων
Το γεγονός ότι οι αμερικανικές αρχές, μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001, απόκτησαν πρόσβαση στα δεδομένα Swift, έγινε δημοσίως γνωστό το 2006, πράγμα που προκάλεσε αναστάτωση σε μερικούς στην Ευρώπη. Ως προς αυτό το θέμα το αμερικανικό Υπουργείο των Οικονομικών προχώρησε σε μια σειρά μονομερών διαβεβαιώσεων και εγγυήσεων για την προστασία των δεδομένων. Μεταξύ άλλων υπογραμμίστηκε ότι οι πληροφορίες θα χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για τον πόλεμο εναντίον της τρομοκρατίας (και όχι για την ανακάλυψη φοροφυγάδων). Σε σχέση με την κριτική που άσκησαν υπέρμαχοι της προστασίας δεδομένων, ο Γερμανός Υφυπουργός Gloser τόνισε τη Δευτέρα στους δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες, ότι μέχρι τώρα η προστασία των δεδομένων βασιζόταν μόνο στις διαβεβαιώσεις και στις εγγυήσεις των ΗΠΑ, ενώ στο εξής θα μπορούν να ρυθμιστούν στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου. Η Γερμανία θα δώσει προσοχή στην τήρηση τριών σημείων, δηλαδή στη θέσπιση υψηλών στάνταρντς για την προστασία των δεδομένων, στη διασφάλιση νομικών δικαιωμάτων για τους πολίτες και στην ισχύ της συμφωνίας για σύντομο χρονικό διάστημα.
Neue Zürcher Zeitung
